ÖTV MUAFİYETLİ ARAÇ SATIN ALMA HAKKINDA BİLGİ BÜLTENİ
1)
GİRİŞ
Belirli mal veya ürünler
üzerinden maktu veya oransal olarak alınan bir harcama vergisi olan özel
tüketim vergisi” ÖTV”, otomobillerden de motor hacmi, kullanım amacı,
motor tipi ve satış bedeli gibi çeşitli kriterlere göre değişen oranlarda
alınmaktadır. Ancak, 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nda malul veya
engellilerin taşıt alımında ÖTV istisnası düzenlenmiştir. Buna göre Türkiye
Cumhuriyeti’nde yaşayan engelli bireyler, “Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı
Liste Uygulama Tebliği” uyarınca Ötv muafiyetinden yararlanarak araç satın
alabilmektedirler. 2024 yılı için engelli bireyler, 1 milyon 591 bin 255 Türk
Lirası’na”TL” kadar olan araçları ÖTV muafiyeti ile satın alabilir.
İşbu bilgi bültenimizde, engelli
vatandaşların ötv muafiyeti ile araç almaları süreci hususunda incelemelere yer
verilmiştir.
2)
ENGELLİ BİREYLERDEN
ÖTV MUAFİYETİ İLE ARAÇ ALIRKEN İSTENİLEN BELGELER NELERDİR?
Engelli bireylerin, ötv muafiyeti
ile araç alabilmesi için öncelikle engelli sağlık kurulu raporuna sahip olması
gerekmektedir. Söz konusu raporda aranan şartlar, engelli bireyin aracı
kendisinin kullanıp kullanmayacağına göre değişiklik göstermektedir. Aracı
kendisi kullanacak olan engelli bireylerin ayrıca sürücü raporuna da sahip
olması gerekmektedir. Bunlardan başka kullanması gereken teçhizatın açıklama
kısmında belirtildiği engelli sağlık kurulu raporunun orijinali ve noter
tarafından çoğaltılıp aslı gibidir ibaresi eklenmiş iki adet kopyası ve kimlik
fotokopisi gerekmektedir.
Aracı kendisi kullanmayacak olan
%90 ve üzeri malul ve engele sahip kişiler için ise süreç daha farklı
ilerlemektedir. Bu kişiler, %90 ve üzeri maluliyet ve engel oranına sahip
olduğu belirtilen raporun orijinali ve noter tarafından çoğaltılıp aslı gibidir
ibaresi eklenmiş iki adet kopyası, kimlik fotokopisi ve vekaletname veya vasi
kararının belge asılları gerekmektedir.
3)
ÖTV MUAFİYETİ İLE
ALINAN ARAÇLARI KİMLER KULLANABİLİR?
T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın “ÖTV Kanununun (7/2) Maddesi Uygulaması Hk.”
konulu ve 23.12.2022 tarihli açıklamasına göre %90 ve üzeri malûl ve engelli
araç sahibinin aracı kullanamaması durumunda araç, sadece, araç sahibi engelli kişinin eşi, aynı il sınırlarında ikamet eden
birinci dereceye kadar kan ve sıhri hısımları ile kardeşleri, noterce
düzenlenmiş iş akdine bağlı olarak istihdam edilen B sınıfı ehliyet sahibi olan
bir sürücü tarafından kullanılabilecektir.
Burada özellikle dikkat etmek
gerekir ki; noterce iş akdine bağlı olarak sürücü istihdam edebilmesi için
engelli bireyin işveren konumunda olması gerekmektedir. Yine, yukarıda yazılı
yeni genelge uyarınca söz konusu aracın engelli bireyin eşi, aynı il
sınırlarında ikamet eden birinci dereceye kadar kan ve sıhri hısımları ile
kardeşleri harici bir kişinin kullanması olasılığı yoktur.
Bireyin birinci dereceye kadar
kan hısımları; kişinin çocukları ve eşleri, annesi(ve eşi), babası(ve eşi)
olup, bireyin birinci dereceye kadar sıhri hısımları ise eşinin annesi(ve eşi),
babası(ve eşi), varsa eşinin çocuklarıdır.
4)
ÖTV MUAFİYETİ İLE
ALINAN ARACI BAŞKASI KULLANIRKEN KAZA GERÇEKLEŞİRSE KASKO ÖDEME YAPAR MI?
Burada özellikle dikkat edilmesi
gereken nokta şudur ki; eğer aracı kullanan kişi engelli bireyin eşi, aynı il
sınırlarında ikamet eden birinci dereceye kadar kan ve sıhri hısımları ile
kardeşleri, noterce düzenlenmiş iş akdine bağlı olarak istihdam edilen B sınıfı
ehliyet sahibi olan bir sürücüsü ise ve bu hususta araç için yapılmış olan
kaskoda söz konusu kişilerin aracı kullandığı zaman kaza yapması halinde
kaskonun zararı karşılayacağına ilişkin özel madde mevcutsa bu durumda kasko,
hasarı karşılayacaktır. Fakat, aracı kullanan kişi yukarıda belirtilen
kişilerden değilse ve kaza aracı kullanma yetkisi olmayan bir kişi tarafından
yapılırsa bu durumda kasko, hasarı karşılamayacaktır.
5)
ÖTV MUAFİYETİ İLE
ALINAN ENGELLİ BİREYİN ARACINI BİREYİN VASİSİ KULLANABİLİR Mİ?
Yukarıda belirtildiği üzere T.C.
Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın “ÖTV Kanununun (7/2)
Maddesi Uygulaması Hk.” konulu ve 23.12.2022 tarihli açıklamasına göre %90 ve
üzeri malûl ve engelli araç sahibinin aracı kullanamaması durumunda araç,
sadece, araç sahibi engelli kişinin eşi, aynı il sınırlarında ikamet eden
birinci dereceye kadar kan ve sıhri hısımları ile kardeşleri, noterce
düzenlenmiş iş akdine bağlı olarak istihdam edilen B sınıfı ehliyet sahibi olan
bir sürücü tarafından kullanılabilecektir.
Bu durumda şöyle bir ayrım yapmak
gerekecektir; söz konusu vasi, engelli bireyin eşi, aynı il sınırlarında ikamet
eden birinci dereceye kadar kan ve sıhri hısmı veya kardeşi ise bu durumda
aracı kullanabilecektir ve fakat engelli bireyin vasisi, yukarıda sayılan bu
kişilerden değilse bu halde aracı kullanamayacaktır.
6)
ÖTV MUAFİYETİ İLE
ALINAN ENGELLİ BİREYİN ARACINI YETKİSİZ BİR KİŞİNİN KULLANMASI VE BU DURUMUN
TESPİT EDİLMESİ HALİNDE UYGULANACAK YAPTIRIMLAR NELERDİR?
4760 Sayılı ÖTV Kanunu’nun 7’nci
maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde düzenlenen malul veya
engellilerin taşıt alımında ÖTV istisnası uygulamasının usul ve esaslarına
ilişkin açıklamalara Özel Tüketim Vergisi(II) Sayılı Liste Uygulama Genel
Tebliği’nin(II/C/I) bölümünde yer verilmiştir. Buna göre;
–
(II/C/1.5) bölümünde, istisna kapsamında ilk
iktisabı yapılan taşıtın, engelli kişi tarafından bizzat kullanılması; engelli
kişinin taşıtı bizzat kullanmasının mümkün olmaması halinde ise sürekli olarak
istifadesine sunulmasının gerekmekte olduğu, taşıtın zorunlu sebepler dışında
engelli tarafından bizzat kullanılmadığının veya engellinin taşıtı bizzat
kullanamayacak durumda olması halinde taşıtın bariz bir şekilde engellinin
istifadesine sunulmadığının tespiti halinde, istisna şartlarının ihlal
edildiğinin kabul edileceği ve ilk iktisapta ödenmeyen ÖTV’nin vergi ziyaı
cezası ve gecikme faizi ile birlikte malul veya engelliden aranacağı; ayrıca,
taşıtın ilk iktisabında yaptırılan hareket ettirici aksamın sonradan
söküldüğünün tespit edilmesi halinde de aynı yönde işlem tesis edileceği,
–
(II/C/1.6) bölümünde ise; muvazaaya dayanan bir
ilişki içerisinde engelli kişi adına taşıt iktisap edildiğinin tespiti halinde
ilk iktisapta ödenmeyen ÖTV’nin vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile
birlikte müştereken ve müteselsilen işleme taraf olanlardan(adına taşıt iktisap
edilen engelli, engelli adına alıp fiilen kendi istifadesine kullanan ile
durumdan haberdar olması şartıyla motorlu araç ticareti yapan kişiden)
aranacağı düzenlenmiştir.
7)
ÖTV MUAFİYETİ İLE
ALINAN ARAÇLARIN SATIŞI NASIL GERÇEKLEŞİR?
ÖTV muafiyeti ile alınan araçlar,
satın alındıkları tarihten itibaren 5 yıl boyunca satılamazlar. Durum bu
olmakla birlikte, 5 yıl dolmadan aracı satmak isteyen engelli bireylerin vergi
dairesine başvurarak aracın ÖTV’sini hesaplatarak ödemeleri gerekmektedir. Bu
işlem sonrası aracın satışı hususunda engel de olmayacaktır. Bunun dışında,
aracın alımından itibaren 5 yıl geçmişse, araç herhangi bir kısıtlama veya özel
bir vergi ödemesi yapılmadan satılabilir. Bundan başka engelliler için tanınan
ÖTV muafiyeti ile araç alma hakkı her 5 yılda bir yenilendiği için engelli
bireylerin 5 yılda bir ÖTV muafiyeti ile araç alması mümkündür.
8)
01/01/2023
TARİHİNDEN İTİBAREN İSTİSNALI ARAÇ İKTİSAP ETMEK İSTEYEN MALUL VEYA ENGELLİ
BİREYLERİN İMZALAMASI VE VERGİ DAİRESİNE TESLİM ETMESİ GEREKEN TAAHHÜTNAME
NEDİR?
01/01/2023 tarihinden itibaren
istisnalı araç iktisap etmek isteyen engelli bireylerin taahhütname imzalaması
gerekecektir. Motorlu araç ticareti yapan mükelleflerce söz konusu araç
satışlarında taahhütnamenin istisnalı araç iktisap etmek isteyen malul veya
engellilerce veya vasi/velilerine imzalattırılması ve taşıtların ilk
iktisabının yapıldığı motorlu araç ticareti yapanlar tarafından (2A) numaralı
ÖTV Beyannamesinin verildiği günü takip eden günün mesai saati bitimine kadar
bir dilekçe ekinde beyannamenin verildiği vergi dairesine verilmesi, anılan
ilgili taahhütnamenin vergi dairesine sunulmaması halinde ÖTV Ödeme Belgesi’nin tanzim edilmeyeceğinin
hatırlatılması gerekmektedir.
9)
SONUÇ
Sonuç olarak, gerek ötv muafiyeti
ile araç alabilmek için istenilen belgeler, gerek bu aracı kimlerin
kullanabileceği, gerek aracı başkasının kullanması halinde kaza yapılması
durumunda kaskonun bu hasarı karşılayıp karşılamayacağı gerekse de ötv
muafiyeti ile alınan aracın satışının nasıl gerçekleşeceği hususlarının kanuna
uygun ilerlemesi vergi cezası yaptırımına uğramamak adına önemlidir. Bu hususta
hukuki destek alınması söz konusu işlemler yürütülürken hata yapılmaması
anlamında önem arz etmektedir.
Saygılarımızla
Pamuk
Hukuk Bürosu