A.
Giriş
1567 sayılı Türk
Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun (TPKKHK) ve bu kanun uyarınca
çıkarılan tebliğ, karar ve genelgeler uyarınca ihracatçılar, ihracat
bedellerini mevzuatta belirtilen süreler içerisinde yurda getirme yükümlülüğü
altındadırlar. Bu anlamda Merkez Bankası İhracat Genelgesinin 4 ve 7’inci
maddelerinde belirtilen süreler saklı kalmak kaydıyla, ihracat bedeli
dövizlerin fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde yurda getirilmesi ve
İBKB veya NBF düzenlenmesi halinde ihracat hesabı aracı banka nezdinde
kapatılır. Aksi halde çeşitlik yaptırımlar ile karşılaşılması mümkündür.
İşbu bilgi
bültenimizde; ihracat bedellerinin yurda getirilmesi zorunluluğu ihracat
hesabının kapatılmasında uygulanacak usul, ihracat bedellerinin yurda
getirilmesi yükümlülüğünün ihlali halinde uygulanacak yaptırımlar ve idari para
cezaları ve idari para cezasına karşı kanun yoluna başvuru süreci
açıklanmıştır.
B.
İhracat Bedellerinin Yurda Getirilmesi Zorunluluğu
İhracat
bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin usul ve esaslar, İhracat Genelgesi’nde
düzenlenmiştir. TCMB – İhracat Genelgesinin; İhracat bedellerinin yurda
getirilmesi başlıklı 4 üncü maddesine göre; “(1) 2018-32/48 sayılı
Tebliğ’in yürürlüğe girdiği tarihten itibaren fiili ihracatı gerçekleştirilen
işlemlere ilişkin ihracat bedellerinin yurda getirilme süresi fiili ihraç
tarihinden itibaren 180 günü geçemez. 180 gün azami süre olup,
ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin yurda getirilmesi
esastır.” Eşyanın fiili ihraç tarihi, ihracat
bedellerinin yurda getirilmesi için azami 180 günlük sürenin de başlangıç
tarihidir. Fiili ihraç tarihi ise,
eşyaya ilişkin ihracat beyannamesinin kapanma tarihidir.
C.
İhracat Hesabının Kapatılması
İhracat
bedellerinin süresi içinde yurda getirilmesinin izlenmesi veya terkin limitleri
içerinde kalan açık hesapların aracı bankalarca kapatılması gereklidir. Yurda
getirilen bedel, aynı süreler içerisinde, ihracat bedeli kabul belgesine
bağlanır. Süresi içerisinde kapatılmayan hesapların aracı bankalarca 5 iş günü
içinde Vergi Dairesi Başkanlığına veya Vergi Dairesi Müdürlüğüne ihbar edilmesi
gerekir. İhracatçıların 5 günlük ihbar süresi içinde de hesaplarını bankada
kapatma hakları mevcuttur. Vergi Dairesi Başkanlığınca bankalar tarafından
yapılan ihbarı müteakip 10 iş günü içinde ilgililere hesapların kapatılması
için 90 gün süreli ihtarname gönderilmektedir. Bu süre içinde hesapların
kapatılması veya mücbir sebep hallerinin ya da haklı durumun belgelenmesi
zorunluluğu bulunmaktadır.
D.
İhracat Bedellerinin Yurda Getirilmesi Yükümlülüğünün
İhlali Halinde Uygulanacak Yaptırımlar
Cumhurbaşkanının 1567 sayılı “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında
Kanun” hükümlerine göre yapmış bulunduğu genel ve düzenleyici işlemlerdeki
yükümlülüklere aykırı hareket eden kişi, üç bin Türk Lirasından yirmi beş bin
Türk Lirasına kadar idarî para cezası ile cezalandırılır.
İşlenen fiil, 1567 sayılı Kanun’un 1.maddesinde yazılı kıymetlerin
izinsiz olarak yurttan çıkarılması veya yurda sokulması mahiyetinde
ise 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu hükümlerine göre suç veya
kabahat oluşturmadığı takdirde kişi; eşya ve kıymetlerin rayiç bedeli kadar,
teşebbüs halinde ise bu bedelin yarısı kadar idarî para cezası ile
cezalandırılır.
Her türlü mal, kıymet, hizmet
ve sermaye ithal ve ihraç edenler veya bu işlere aracılık edenlerden bu
işlemlerinden doğan alacaklarını 1567 sayılı Kanun’un 1.maddesine göre alınan
kararlardaki hükümlere göre ve bu kararlarda tayin edilen süreler içinde yurda
getirmeyenler, yurda getirmekle yükümlü oldukları kıymetlerin rayiç
bedelinin yüzde beşi kadar idarî para cezasıyla cezalandırılırlar. İdarî
para cezasına ilişkin karar kesinleşinceye kadar alacaklarını yurda
getirenlere, birinci fıkra hükmüne göre idarî para cezası verilir. Ancak, verilecek
idarî para cezası yurda getirilmesi gereken paranın yüzde iki buçuğundan fazla
olamaz.
E.
İdari Para Cezaları ve İdari Para Cezasına Karşı Kanun
Yoluna Başvuru
1567 sayılı Türk
Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 1. maddesi “Kambiyo,
nukut, esham ve tahvilat alım ve satımının ve bunlar ile kıymetli madenler ve
kıymetli taşlarla bunlardan mamul veya bunları muhtevi her nevi eşya ve
kıymetlerin ve ticari senetlerle tediyeyi temine yarayan her türlü vasıta ve
vesikaların memleketten ihracı veya memlekete ithalinin tanzim ve tahdidine ve
Türk parasının kıymetinin korunması zımnında kararlar ittihazına Cumhurbaşkanı
salahiyetlidir.” hükmünü amirdir.
1567 sayılı yasada cezanın Cumhuriyet Savcılıkları vereceği açıkça
düzenlenmiştir. Savcılığın idari para cezası verme kararı üzerine kararın
tebliğinden itibaren Kabahatler Kanunu’nun 27 maddesine göre; 15 günlük
yasal süre içerisinde Sulh Ceza Mahkemesine itiraz edilebilir. Sulh Ceza
Hakimliğince itirazın reddedilmesi halinde; tebliğden itibaren 7
gün içerisinde tekrar itiraz etme hakkı mevcuttur. Buna göre yapılacak itiraz, ilk itirazı inceleyen hakimliğin bir üst
numarası olan Sulh Ceza Hakimliğine yapılacaktır. Yapılan ikinci itirazın
üzerine, verilen kabul veya ret kararı kesindir.
F.
Sonuç
Sonuç olarak; ihracat bedellerinin yurda getirilme süresi fiili ihraç
tarihinden itibaren 180 günü geçemez. Eşyanın fiili ihraç
tarihi, ihracat bedellerinin yurda getirilmesi için azami 180
günlük sürenin de başlangıç tarihidir. İhracat bedellerinin süresi içinde
yurda getirilmesinin izlenmesi veya terkin limitleri içerinde kalan açık
hesapların aracı bankalarca kapatılması gereklidir. Yurda getirilen bedel, aynı
süreler içerisinde, ihracat bedeli kabul belgesine bağlanır. Süresi içerisinde
kapatılmayan hesapların aracı bankalarca 5 iş günü içinde Vergi Dairesi
Başkanlığına veya Vergi Dairesi Müdürlüğüne ihbar edilmesi gerekir. İhracatçıların
5 günlük ihbar süresi içinde de hesaplarını bankada kapatma hakları mevcuttur. Vergi
Dairesi Başkanlığınca bankalar tarafından yapılan ihbarı müteakip 10 iş günü
içinde ilgililere hesapların kapatılması için 90 gün süreli ihtarname
gönderilmektedir. Bu süre içinde hesapların kapatılması veya mücbir sebep
hallerinin ya da haklı durumun belgelenmesi zorunluluğu bulunmaktadır. 1567
sayılı Kanun’un 1.maddesine göre alınan kararlardaki hükümlere göre ve bu
kararlarda tayin edilen süreler içinde yurda getirmeyenler, yurda getirmekle
yükümlü oldukları kıymetlerin rayiç bedelinin yüzde beşi kadar idarî
para cezasıyla cezalandırılırlar. İdarî para cezasına ilişkin karar
kesinleşinceye kadar alacaklarını yurda getirenlere, birinci fıkra hükmüne göre
idarî para cezası verilir. Ancak, verilecek idarî para cezası
yurda getirilmesi gereken paranın yüzde iki buçuğundan fazla olamaz.
1567 sayılı yasada cezanın Cumhuriyet Savcılıkları vereceği açıkça
düzenlenmiştir. Savcılığın idari para cezası verme kararı üzerine kararın
tebliğinden itibaren Kabahatler Kanunu’nun 27 maddesine göre; 15 günlük
yasal süre içerisinde Sulh Ceza Mahkemesine itiraz edilebilir. Sulh Ceza
Hakimliğince itirazın reddedilmesi halinde; tebliğden itibaren 7
gün içerisinde tekrar itiraz etme hakkı mevcuttur. Buna göre yapılacak itiraz, ilk itirazı inceleyen hakimliğin bir üst
numarası olan Sulh Ceza Hakimliğine yapılacaktır. Yapılan ikinci itirazın
üzerine, verilen kabul veya ret kararı kesindir.
Saygılarımızla
Pamuk Hukuk
Bürosu